"Ang aking ikukuwento ay tungkol sa alamat ng dulian o durian." Ang mga ninuno ng tribo ng mga Bagobo na ngayo'y naninirahan sa kagubatan ng Mindanaw ay mga sakop ni Datu Duli. Ang kahulugan ng duli ay tinik pagka't siya ay laging nagbibigay ng ligalig sa kanyang mga kaaway.
"Iilan pang taon ang nakalipas sa kanyang pagka-Datu nang siya ay nagkaroon sa kanyang kabiyak ng isang tagapagmana ng kaharian. Ang bata'y pinangalanang Dulian, na ang ibig sabihin ay munting tinik.
Nagpakita sa Datu ang Dakilang Bathala at ipinaalam sa ama na ang kanyang anak ay mabubuhay ng labing-siyam na taon lamang.
Lumakad ang mga araw. Nag-ugat sa puso ni Dulian na mahalin ang mga sakop ng kanyang ama. Sa di-kawasa ay dumating ang malungkotnasandali. Ang sinabing Dakilang Lumikha ay natupad. Si Dulian ay nagkasakit. Sinuman sa kaharian ay walang makapagbigay ng lunas. Ang Datu ay nalungkot at nawalan ng lakas na harapin ang katotohan.
Hiniling ni Dulian sa kanyang ama na kapag siya'y namatay ang kanyang bangkay ay doon ilibing sa ilalim ng durungawan ng kanyang ina upang maipagdasal ang kanyang kaluluwa sa lahat ng sandali. Ito ay natupad.
Sa ikasiyam na araw ay napansin sa libing ni Dulian na may halamang sumisibol.
Nagtumulin ang mga taon. Lumago ang halaman, yumabong ang sanga hanggang sa ito'y namulaklak at namunga.
Isang araw, tinikman ni Datu Duli ang isang hinog na bunga. Nagsisunod ang mga kawal sa palasyo, pati ang mga nasasakupan. Nakita nilang ang balat ng bunga ay manipis at maliliit ang buto. Ang laman ay malasutla at matamis. Naniwala ang mga taong ito'y ibinigay ni Bathala bilang isang alaalang tagapagunita hinggil kay Dulian noong nabubuhay pa.
Si Datu Duli ay matandang-matanda na. Isang taksil ang namuno sa mga alipin upang pag-imbutan ang kanyang kapangyarihan at kayamanan. Ito'y si Sangkalan. Sa huli'y siya ang naging datu. Kanyang dinigma at pinasuko pati ang mga Bilaan at Manobos.
Napag-alaman ng Dakilang Bathala ang kasakiman ni Sangkalan. Kanya itong pinarusahan. Pinawalan ang kidlat at kulog. Nakatutulig na putok ang narinig at pagkatapos ng ilang saglit may nakitang mahiwagang liwanag na nakabalot sa punongkahoy na nakatayo sa libingan ni Dulian.
Siniyasat ni Sangkalan at ng mga tao ang puno. Ang mga bunga ay nagkaroon ng malalaki at maraming tinik na katulad ng rimas. Nagalit si Sangkalan at sinumpa ang Diyos. Pinagpalaluan ang kanyang karunungan.
Noon di'y nangalaglag ang lahat ng mga kahoy at natabunan ang katawan ni Sangkalan. Nadurog ang kanyang bungo at nalamog ang buong katawan. Noon di'y itinanghal na bangkay na si Sangkalan. Ang mga tao ay nasiyahan sa nangyari.
Nang buksan ng mga tao ang ilang bunga ng punongkahoy, kanilang nakitang ang balat ay makapal at ang buto ay malalaki, nguni't ang laman nama'y matamis. Nakatawag ng pansin ang masama nitong amoy.